Wyjechali do Wrocławia robić karierę. Nie wiedzieli, że miasto nie dla nich. Że tu mieszkanie kosztuje sto tysięcy, a oni zarobią miesięcznie tysiąc.

On: "Były kolory, reklamy, sklepy, piękne wystawy, kultura. Dopiero potem okazało się, że we Wrocławiu wszyscy po coś pędzą, że jest huk, tramwaje, korki, że jesteś non stop zmęczony. To przytłacza. Do tego nie da się przyzwyczaić". Zaczęli szukać pracy. Pisali podania, przesiadywali w biurach, dawali ogłoszenia do gazet. Sami studiowali prasowe rubryki.

Sylwia: "Zaczęliśmy uczyć się miasta. Wiedzieliśmy już, że jak czytamy "chcesz zarabiać tyle - zgłoś się", że jeśli spotkanie w sprawie pracy odbywa się pomiędzy 15 a 16, jeżeli pytają na wstępie o wiek, jeśli dodają "nic więcej nie mogę powiedzieć" - czeka na nas akwizytor. Sukces, sukces, oklaski! Mieliśmy we Wrocławiu koleżankę, też szukała pracy, wysłała ponad sto podań, dostała w końcu dwie odpowiedzi. Zadzwoniła, cała w emocjach, krzyczała: "znalazłam, znalazłam!". A my: "Baśka, to akwizycja" - byliśmy już starymi fachowcami, wiedzieliśmy co jest grane. Parę dni później idziemy miastem, patrzymy: Baśka stoi na ulicy, sprzedaje nitki i igły. My szukaliśmy dalej. No i równolegle - walczyliśmy o miejsce do mieszkania. Pierwszą stancję wynajęliśmy z całą szprotawską paczką od pana Jurka. Mieszkanie - nówka, plomba, zaraz za barem "Duet". Potem właściciel wyrzucił nas w samego Sylwestra. Jak oddawaliśmy mieszkanie, zlew przykryliśmy szmatką, były odpryski, baliśmy się, że pojedzie nam po kaucji. Nie zauważył. Kazał za to odmalować ścianę, że wytarta od stołu. Policzył tak: farba - 200 złotych, wałek na wysięgniku, folia, jakieś takie profesjonalne sprzęty, o których nigdy nie słyszeliśmy. Malowanie 600 złotych, do tego jeszcze 300. Przyszedł do nas o 10 rano, walczyliśmy do pierwszej.Sprawdzał metr po metrze, wszystko. Zaczęło się spokojnie - panie Jurku, tego, śmego, inaczej ustalaliśmy, potem - ty kur.., ty ch.., urządzimy cię, urząd skarbowy naślemy. Ale on już wcześniej sobie ustalił, że skasuje całą kaucję. W końcu zapłaciliśmy 330 złotych, 600 udało się uratować. Tak przyszedł Nowy Rok". Później były kolejne mieszkania, typowanie trójki najlepiej wyglądających, ukrywanie, że mieszka sześć osób zamiast trzech, walki z sąsiadami, zebrania...

Sylwia: "Nie mieliśmy pieniędzy na kino, więc chodziliśmy na spotkania akwizytorów. Prawdziwy teatr. Najlepsze było Herbalife. Zgłosiły się tłumy. Drzwi zamknięte, "Za chwilę, za chwilę, czekać". Potem sala, krzesła, tablica. Wszyscy notowali. Wszedł pan pełen optymizmu: uśmiech na twarzy, szczęśliwy, radosny. Widać, że pierwszy raz w życiu założył garnitur. Bordowa marynarka, czerwony krawat, niebieskie spodnie, adidasy. Niby nowobogacki, dopiero się dorobił. Zaczął od tego, że też był taki sam jak my - bez pracy, perspektyw, bieda. Każdy myślał - "faktycznie, identyczna sytuacja, a tak daleko doszedł". Pisał na tablicach - że zarabiał tyle jak przychodził, potem tyle, teraz tyle. Wielkie białe cyfry kłuły w oczy. Wszystko szło jak w zegarku. Skończył, przyszła kolejna pani, zaczęła reklamować herbatki odchudzające, leki, maści. "Proszę państwa, działalność akwizycyjną mamy zabronioną" - to jasny znak, że właśnie o akwizycję chodzi. Czy to jest akwizycja? Nie - to dystrybucja, marketing, handel, rozmowa z klientem, praca w hurtowni (bierzesz z hurtowni produkty, idziesz na miasto). Pani opowiedziała historię firmy, daty, założycieli, słynne drzewo. A potem wszedł on - mizerota, mówił bardzo cicho, wielkie okulary, zahukany. Może był maskotką. Za nami siedzieli klakierzy. Gromko klaskali, krzyczeli. Ale jak się odwróciłam, zobaczyłam, że wygrażają okularnikowi, że miny mają grobowe Widocznie słabo mówił. Widać było, że po wszystkim dostanie".

Impreza, pustka, znów poszukiwanie pracy, znów mała impreza. Mijały miesiące, pieniądze topniały. Nie dawali jednak za wygraną. Jacek usłyszał o pracy w supermarkecie w dziale tapet: "Siedziała jakaś pani po szkole gastronomicznej, nie miała pojęcia o materiałach budowlanych, ale wszystkim kręciła. Zadała mi trzy pytania: "Twoje najgorsze wady, największe zalety, co byś zmienił w swoim życiu?". Na odpowiedź miałem 30 sekund - jakbym szedł do pracy do UOP-ie. Potem przeszła do moich zainteresowań. Po dwóch godzinach rozmowy powiedziała, że nie nadaję się do tapet. Ale w Szprotawie jest podobnie. Otwierali sklep meblowy, szukali facetów do roboty za 540 złotych. Przyszło 50 osób na trzy miejsca - każdy z dobrą aparycją, matura, angielski, dyspozycyjność".

Sylwia: "Człowiek z prowincji wierzy, że we Wrocławiu jest więcej możliwości. Byliśmy przekonani, że tu każdy znajdzie pracę za każde pieniądze. Po paru miesiącach zaczęły docierać do nas fakty. Że praca nie jest dla wszystkich, że nawet jak coś dostaniesz, ciężko się przebić, szczególnie jeżeli jesteś bez znajomości, zahukany, z miasteczka". Wreszcie się udało. Jacek znalazł zatrudnienie: "Dziadek zatrudnił mnie przy wtryskarce, robiłem elementy na budowę. Pracodawca obsługiwał też pięć klinik, butle z tlenem, inkubatory. Chciał to na mnie przepisać, bo jego rodzina nie była chętna do przejęcia interesu. Pomyślałem: "uśmiechnęło się do mnie szczęście - otwieram książkę, dzwonię, facet nie dość, że daje mi pracę, to jeszcze chce przekazać firmę". Ale potem zrozumiałem, że nie skończyłem elektroniki, że to dla mnie zbyt trudne. Rurkę podłączysz nie tak - jedna osoba mniej na świecie. Odmówiłem. Dziadek był wspaniały: po miesiącu pracy na lewo dał mi miesiąc płatnego urlopu, żebym miał czas na szukanie nowej roboty. Zostałem ślusarzem, później szklarzem. Szedłem do roboty, potem powrót na stancję, sen, rano do roboty. Zaczęło się zwykłe życie z magicznymi przebłyskami. Raz koledzy zrobili mnie w trąbkę: jeden wyjechał, drugi poimprezował, zasnął. Wracam z roboty, dzwonię - nic. Czekam przed drzwiami godzinę, dwie... Miałem trzy złote w kieszeni, dwa impulsy telefoniczne, dwie ostanie fajki. Pojeździłem trochę tramwajem, miałem dekadówkę. Wróciłem o 21, a tu dalej nikogo. Szał trampkach. Stanąłem przed wyborem, na co wydać kasę: kartę, fajki, czy coś do jedzenia. Kupiłem dwie bułki, pojechałem na Główny. Pomyślałem: "zobaczę prawdziwe nocne wrocławskie życie". Siadam, obok mnie facet suszy skarpetki. Głowa lata w dół, boję się zasnąć. A na dworcu kręcili akurat jakiś teatr telewizji. Nie wiem do tej pory co, ale przy kasie stali ludzie różnych stanów i z różnych epok. Kolejarz, pilot, stewardessa, szlachcic, burżuazja, wszyscy stoją w kolejce po bilet. Tyle w sztuce. A poza scenariuszem - idzie żul do nich, patrzy do śmietnika, wyciąga hamburgera, kołysze się. Widać, że nawalony. Hamburger do ust, świeży majonez ścieka po papierku. Spodobała mu się jedna stewardessa, przyczepił się do niej. Wszystko wyglądało jak w scenariuszu - tu rycerz, tu książę, tu laska, przy niej żul z hamburgerem. Ekipa próbowała go odgonić, ale on nie dawał za wygraną. Zobaczył kamery, był w siódmym niebie. Widowisko przez pół nocy. Wrocław to piękne miasto".

Sylwia: "Tak minął rok i musieliśmy decydować, co dalej. Bo niby udało się nam osiągnąć we Wrocławiu dużo. Ja skończyłam studia, on znalazł pracę. Ale pozostał problem mieszkania. Bo wynajem był coraz droższy, a kredyt to śmierć. Żyliśmy z dnia na dzień, bez własnego miejsca. Postanowiliśmy kupić domek do remontu koło Szprotawy. Wróciliśmy. Domku nie ma - kredyty coraz droższe, ceny rosną. Mieszkamy kątem u rodziców. Powoli tracimy nadzieję. Ale nigdy nie stracimy jej do końca".

Jacek: "Jeszcze niedawno mówiłem matce - "Burz tę ścianę, mi ten pokój niepotrzebny, ja tu już nie wrócę. Zrobisz sobie większą kuchnię". A matka: "Niech stoi, poczekajmy jeszcze". Miała rację". Mieszkają więc w Szprotawie u rodziców. Siedzą w wąskim, "tramwajowym" pokoju, przynoszą z kuchni kolację, częstują. Jacek opowiada o swojej nowej roli - bezrobotnego: "W urzędzie pracy wiszą trzy ogłoszenia, w tym jedno - "pan stopek" - przeprowadzanie przez pasy. Do tego księgowa, i kierowca, ale musi być koniecznie inwalida. Poszedłem na spotkanie w klubie pracy. Pani po średniej szkole, co skończyła jakiś biedny kurs psychologiczny, pieprzy farmazony: "Jak to możliwe, że nie macie roboty, sami siebie pogrążacie, musicie szukać, chodzić! Chodzenie to też ciężka praca!" Mówi: "Jak są jakieś problemy, codziennie przyjmuję do 15". No to ja poszedłem, mówię: "Proszę pani, mam średnie wykształcenie administracyjne, tak zwana sekretarka, skończyłem szkołę w Zielonej Górze. Chciałbym szukać pracy w urzędzie miasta czy w kuroniówce, w jakiejś administracji". A ona do mnie: "A co pan, k..., ma za wykształcenie? Czego pan ode mnie oczekuje? Że niby co, podam coś na tacy?". Zrypała mnie tak, że myślałem, że się zapadnę. A przecież wiem, że w administracji pracują moi kumple, którzy mają gastronomiczną zawodówkę". Później Jacek opowiada jeszcze, jak wracali kiedyś stopem, zatrzymał się burmistrz, zaczęli rozmawiać, opowiadać burmistrzowi, że młodzi uciekają, że nie ma zatrudnienia, że zapaść, że nie widać polityki miasta. On na to, że nie ma wpływu, że współczuje i się solidaryzuje.

Sylwia: "Coraz więcej zakładów upada. Powstają małe firmy, które zatrudniają na sezon - od maja do sierpnia. Potem czekasz. W "kołdrach" kobiety pracują 30 dni w miesiącu - dostają od 400 do 500 złotych. Jak ktoś w Szprotawie załapie się na 600-700 - trzyma się tej roboty jak może". Wieczór. Puste osiedle. Jacek i Sylwia idą spać.

     FILM